همزمان با مراسم تجلیل یونسکو، نهاد علمی فرهنگی وابسته به سازمان ملل متحد، ارجنامه محمد علی موحد، استاد بزرگ تاریخ و ادبیات ایران منتشر شد.
شاید تعجب کنید، ولی دکتر موحد که در حوزه ادبیات عرفانی ایران، آثار بینظیر و به یادمانی از خود بجای گذاشته، در ۲۸ سالگی در سال ۱۳۳۰ سردبیر روزنامه شرکت نفت ایران بوده است. او در ادامه حقوق خواند و پس از بازنشستگی به تالیف کتابهای مهمی در زمینه میراث عرفانی ایران همت گماشت.
دکتر محمد علی موحد زاده تبریز است و دلی لبریز از سر جادوی شمس تبریزی دارد. مورخی است که خود تاریخ حاضر است. در این آشفته حالی ایام، چشم بیدار" خواب آشفته نفت"، " همسفر" ابن بطوطه"، "نگارگر " باغ سبز"، راوی " قصه قصهها"، " شاعر " شاهد عهد شباب" و مفسر" مبالغه مستعار " است. حقوقخواندهای عارف مسلک که اکنون در ۹۷ سالگی همچنان به پژوهش و تحقیق مشغول است.
او كه حضوري موثر در عرصه حقوقي ملي شدن صنعت نفت داشته، به دفاع از حق ايرانيان در دادگاه لاهه پرداخته و از همان روزهاي ابتدايي تاسيس شركت ملي نفت ايران در كادر حقوقي آن حضور داشته و حتي به بالاترين درجات عالي اين شركت دست مي يابد، آنچنان كه در ابتداي تاسيس اوپك به مدت شش ماه معاونت اجرايي شركت نفت در ژنو را عهده دار مي شود. استاد موحد با وجود سال ها تدريس حقوق مدني و حقوق نفت در دانشكده حقوق دانشگاه تهران و دانشكده علوم مالي و حسابداري در عرصه ادبيات هم حضوري فعال دارد. او طي بيش از هفت دهه فعاليت در عرصه هاي حقوق و ادبيات، دست به انتشار آثارارزشمندي زده كه راهگشاي علاقهمندان در اين حوزههاست.
چيزي نمانده «اسيرخدا»روي زمين شود؛ حديثي كه بارها ذكرش كرده، آنچنان كه چندی پیش گفت: «وقتي سن آدمي به ۷۰ برسد، زان پس، تنها كارهاي خوبش را به حساب مي آورند و از خطا هايش درمي گذرند. اگر ۸۰ ساله شد از گناهان پيشين او نيز خواهند گذشت و چون به ۹۰ سالگي رسيد، مي تواند براي دوستان و نزديكانش نيز شفاعت بطلبد اما كسي كه ۱۰۰ساله مي شود به لقب اسير خدا روي زمين خوانده خواهد شد!»
بزرگان از استاد میگویند
مصطفی ملکیان درباره استاد گفت: استاد هم دغدغه نجات افراد را دارد و هم به صلاح جامعه اهتمام میورزد. او صلاح جامعه را بیش و پیش از هر چیز در گرو تحقق عدالت میداند که چیزی جز پاسداشت حقوق نیست و نجات فرد را در گرو التزام نظری و عملی به آموزههای عرفانی میداند که چیزی جز دویدن در پی آواز حق نیست.
ناصر تکمیل همایون نیز گفت: سایه این درخت مینویی نه تنها زمین اهورا آفرینش را در نوردیده، بلکه زمان و تاریخ را در برگرفته و به گونهای عصاره فرهنگ و تمدن پایدارملت شده است.
بهاءالدین خرمشاهی نیز اظهار داشت: استاد موحد از جمله بزرگانی است که دایره فعالیتشان تنها به یک حوزه محدود نمیشود. او یکی از مردان بزرگ روزگار ماست. نه تنها در حقوق نفت، بلکه در عرصههای تاریخ، سفرنامه، ادبیات عرفانی و علم سیاست نیز تبحر دارد.
محمد جعفر یاحقی نیز اینگونه گفت: دو احترام به استاد بدهکاریم؛ نخست برای علم ایشان و دوم برای شخصیت ایشان. او فشردهای از تعالیم عرفانی ماست. روحیهای مسالمتجو، انسان خواه و خیر طلب دارد.
توفیق سبحانی نیز استاد را مردی از تبار راستین مردان دانست. او گفت: درباره استاد موحد، حرف تمامی ندارد. این سطرها را فقط جهت عرض ارادت قلبی و اخلاص به این انسان دوست داشتنی و برتر مینویسم. یک بار از من پرسیدند که شما تا کنون مولانا را در رویای خود دیدهاید؟ پاسخ دادم متاسفانه نه.ولی شمس تبریزی را بارها دیدهام و خدا را سپاس که اکثرا او را زیارت میکنم.بیمجامله، من استاد موحد را شمس حی و حاضر میدانم.
حسین معصومی همدانی نیز گفت: استاد جامعیت عجیبی دارند. احاطه خوبی به زبانهای فارسی، انگلیسی،فرانسوی، عربی و ترکی که زبان مادریشان است دارند. ایشان جستجوگرند و همیشه در حال خواندن و نوشتن. تواناییهای ذهنی ایشان هم در این سن و سال بالاست و حافظهشان دست نخورده باقی مانده است. صفایی در رفتار ایشان با همه اطرافیان و آنهایی که به طریقی با ایشان معاشرت دارند، دیده میشود که من در کمتر کسی دیدهام.
مهدی محقق هم گفت: به طور قطع ایشان یکی از بهترین مولوی و شمس شناسان این مرز و بوم به حساب میآیند و هر چه در حوزههای مختلف نوشتهاند، مستند است.
فتحالله مجتبایی درباره مطالعات و آثار استاد گفت: تحقیقات ایشان در حوزه تاریخچه و جریانهای مرتبط با نفت بسیار ارزشمند است. با توجه به حضور ایشان در صنعت نفت و دانش حقوقی، آثار جامعی را ارائه دادهاند. خواب آشفته نفت، اثر بسیار مهمی است که نقاط مبهم تاریخ نفت را روشن کرده است. در حوزه عرفان هم شاهد آثار سترگی از ایشان هستیم. آنچنانکه در ارتباط با شمس تبریزی تا پیش از تصحیحی که دکتر موحد از آثار شمس انجام دادهاند – و همینطور دیگر آثار تحقیقی و تالیفی - ما اطلاعات چندانی از او و زندگیاش نداشتیم.
ضیاء موحد درباره استاد بیان کرد: او به گونهای زندگی کرده که جوانان باید به این فکر کنند که چطور میتوان در زندگی تا این اندازه سلوک داشت و تا این اندازه نظم و ترتیب در بخشهای مختلف زندگی داشت. اینکه چگونه میتوان در چند رشته تا حدی پیش رفت که از جمله سرآمدان آن شد. اتفاقی که بی اغراق درباره ایشان رخ داده است.
غلامعلی حدادعادل نیز درباره استاد گفت: هر کس با طیف وسیع کتابهای تالیفی و ترجمه استاد آشنا باشد، از وسعت دانش وی حیرت میکند و از کثرت اثار او در شگفت میماند. در حوزه ادب فارسی، او بیش از همه به آثار و افکار مولوی علاقه نشان داده است. تصحیح مقالات شمس، کاری کارستان بوده و افق تازهای در عرصه مولوی پژوهی گشوده است. این کتاب که فهم آن برای استادان ادب فارسی نیز دشوار است، اخیرا توسط هانری دوفوشه کور به فرانسه برگردانده شده است..
