ما ایرانیان باید به دو دلیل به محیط زیست توجه ویژهای داشته باشیم. ما مسلمانیم و دینمان به طور موکد بر حفظ محیط زیست تاکید دارد. پیشینه تاریخی ما ایرانیان آکنده از احترام به محیط زیست است. به این دو دلیل حفظ محیط زیست بر هر ایرانی مسلمان واجب است. اگر همین دو دلیل برای ایرانیان وطندوست تبیین شود، شاهد حرکتی بزرگ در راستای فرهنگسازی برای حفظ محیط زیست خواهیم بود.
در سالیان اخیر مباحث زیست محیطی به یک دغدغه ملی بدل شده است. هر گوشه ایران در این رابطه دغدغهای دارد. همه با مشکل ریزدانهها و ریزگردها آشنا هستیم. همه میدانیم اهواز هوا میخواهد. همه آرزو میکنیم دریاچه ارومیه خشک نشود. همه خواهان حفظ گونه های جانوری و فلور گیاهی ایران زمین هستیم. پویشهای زیست محیطی در ایران رواج یافته است. همه با آرتوان آشنا هستیم. میدانیم که سهشنبهها بهتر است بدون خودرو باشیم.
این روزها همه نگران پیشرفت کویر و پسرفت جنگلها هستیم. از بروز سیل در نقاط مختلف کشور نگرانیم. از وقوع خشکسالی نالانیم. از اینکه آبهای زیرزمینی آلوده شوند هراس داریم. آلودگی هوا و آلودگی صوتی و نوری دیگر خاص کلانشهرها نیست، شهرهای بسیاری با این معضلات دست و پنجه نرم میکنند. این روزها همه نگران محیط زیست هستیم. برای رفع این نگرانی چه باید کرد؟
پاسخهای مختلفی برای این سوال میتوان ارائه نمود. میتوان نهادهای ذیربط را مقصر دانست و رفع قصور آنها را رافع این نگرانی دانستف یقین نهادهای مربوطه میتوانند تحرکات بیشتری داشته باشند، ولی از سر انصاف باید قبول کرد که اینان مقصر اصلی نیستند. شاید باید پاسخ دهیم که یک همکاری بین بخشی در سطوح ملی برای رفع این نگرانی لازم است. این مسئله میتوان جوابی کلی برای این نگرانی باشد.
همکاری بین بخشی در سطح کلان مدیریتی کشور ، نیاز مبرم این روزهای محیط زیست ایران است. با این همه باید به این مهم این نکته را هم بیافزاییم که مردم هم باید در صحنه باشند. باید احترام به محیط زیست به یک باور تبدیل شود. همان مطلب صدر این یادداشت باید به یک فرهنگ تبدیل شود. یک ایرانی مسلمان به خاطر باورهای خود باید به محیط زیست احترام بگذارد و در این راستا یک مطالبهگر باشد.
در این حالت انواع پویشهای زیست محیطی در سطوح بومی و استانی و ملی منجر به نتیجه میشود. نهادهای ذیربط در صورت وجود روحیه مطالبهگری در میان مردم دوستدار محیط زیست راحتتر و قویتر فعالیت خواهند کرد. در این صورت قوانین به روزتر و موثرتری در راستای حفظ محیط زیست وضع و اجرا خواهد شد. مطالبهگری ایرانیان منجر به تنگ شدن عرصه به متجاوزین به محیط زیست خواهد شد.
برای ایجاد این باور در میان مردم راهکارهای مختلفی وجود دارد. این روزها در نقاط مختلف کشور شاهد ایجاد مدارس محیط زیستی هستیم. این امر بایسته و شایسته باید در مهدکودکها هم مورد توجه قرار بگیرد. نسل فعلی باید تلاش کند که محیط زیست پاکی را به نسلهای دیگر منتقل کند. حفظ این ارثیه تاثیرگذار باید به یک رسم و باور در نسلهای آتی تبدیل شود. آیندهسازان کشورمان فردا از ما محیط زیستی پاک را مطالبه خواهند کرد.
اقشار مختلف جامعه حسب شغل و مشغله و خرده فرهنگهای که دارند، شناختی از محیط زیست دارند، باید کمیت و کیفیت این شناخت تقویت شود. روحانیون در کشور نفوذ دارند. وقتی یک امام جماعت یا امام جمعه در باره حفظ محیط زیست سخنی بگوید، این مسئله گامی موثر برای فرهنگسازی در راستای حفظ محیط زیست میشود.
همین خواسته را باید از معلمان و آموزگاران آموزش و پرورش و همچنین اعضای هیئت علمی مراکز آموزش عالی مطالبه کرد. ایرانیان تعلق خاطر خاصی به بزرگان و مشاهیر و مفاخر خود دارند. ابراز علاقه واقعی این بزرگان به محیط زیست کمک بزرگی به دغدغه حفظ داشتههایمان در عرصه طبیعت و مسایل محیط زیستی دارد. حضور هنرمندان و ورزشکاران و دانشمندان و فرهیختگان در این صحنهها کمکی بزرگ به فرهنگسازی مورد نظر است.
همه ما باید با حدیث تلخ پایین رفتن سفرههای آب زیرزمینی، خشک شدن قنوات و چشمهها، آلودگی هوا، وجود صنایع مزاحم، وجود انواع فاضلابها و از همه بدتر تجاوز به حریم منابع طبیعی و رود و دره و کوه و دریا آشنا شویم. باید از شعار پرهیز کنیم. در حوزه محیط زیست شعارهای خوبی بر زبان میآوریم. اقلام تبلیغاتی خوبی توزیع میکنیم. داد میزنیم قصد فرهنگ سازی داریم.
شعار دادن بس است. وقت آن است که احترام به محیط زیست را از کودکی در جان و روان فرزندانمان نهادینه کنیم. هر چه آموزش مدارس را از سطوح پایینتر شروع کنیم، ماندگاری مطالب وتاثیرگذاری آن بیشتر خواهد بود. افزایش معلومات زیست محیطی جامعه نقشی موثر در حفاظت از محیط زیست دارد. آنگاه باید به فکر پسماند و فاضلاب فلان کارخانه در بهمان شهرک جای کشور باشیم.
آنگاه باید به فکر وضعیت دپوی زبالهها در نقاط مختلف کشور باشیم و بپرسیم چه کسی قرار است این طلای کثیف را استخراج کند؟ از طرح تفکیک زباله بپرسیم. محیط زیست از مسائل مهمی است که باید به آن ورای مسایل سیاسی رایج این روزها، توجه کنیم، سلامتی و پیشرفت ما و اقتصاد خوب و سالم ما در سایه رعایت و حفظ محیط زیست است، این خاک و این آب و این هوا را باید سالم نگه داریم.
خدا را شُکر اهتمام مسئولان ارشد نظام به فرهنگسازی در عرصه توجه به محیط زیست رو به رشد است. مقام معظم رهبری فرمودند، هر پروژهای که میخواهد در هر کجای ایران پیاده بشود باید یک پیوست محیط زیستی داشته باشد. رئیس جمهوری کشور هم همین دغدغه را دارد. دولت یازدهم شعار حفظ محیط زیست را به طور جدی مطرح کرد. باید امیدوار بود دولت دوازدهم نیز در تداوم تدبیری که دارد به محیط زیست توجه بیشتری داشته باشد.
دولت دوازدهم برای تداوم فعالیتهای زیست محیطی دولت یازدهم و عمل به شعارهای جدی خود در این عرصه چهار سال وقت دارد. وقت دارد که برابر اسناد فرادستی کاری کارستان در حوزه فرهنگسازی به فرجام برساند. هر ایرانی چشمانتظار همت تمام ارکان کشور برای این مهم است. نباید دولت را تنها گذاشت. قوه قضاییه و قوه مقننه یقین همراه قوه مجریه خواهند بود. مردم نیز در این میان یار و یاور اهالی تدبیر و امید خواهند بود.
و دست آخر و در کنارتمام این نکات مهم و کلیدی، نقش اثرگذار رسانه ها در گفتمان سازی و ایجاد فرهنگ بالای زیست محیطی است.در این سالها صفحات زیادی از مطالب روزنامه ها، برنامه های رادیو و تلویزیون، رسانه های محیطی و در سالهای اخیر در شبکه های اجتماعی در قالب های مختلف به ابعاد مختلف محیط زیست پرداخته شده و مردم و مسئولان را حساس تر از گذشته کرده است.
از مدیران رسانه نیز انتظار تداوم این روند برای رسیدن به ایرانی سبز ،پاک و بانشاط دا داریم.آن روزها دور نیست.