نام خلیج فارس برای مردم ایران با هویت فرهنگی و ملی شان، گره خورده است.
ایرانیان در غوغای سیاست بازی های صاحبان قدرت بر نامیده شدن این خلیج با نام فارس تاکید فراوان داشته و گذر زمان نه تنها از اهمیت آن نکاسته که روز به روز و سال به سال بر آن افزوده است.
استنادات تاریخی از هزاره های دور هم گواه بر این مدعاست. چرا که در زمان امپراطوری ایران در دوران پیش از اسلام، این آبراهه استراتژیک در دل این سرزمین بوده است. سرزمینی که از جنوب به دریای سرخ، ازجنوب غربی به شاخ آفریقا، از غرب و شمال غربی به دریای سیاه در همسایگی یونان و روم و از شرق به چین و هند می رسید .
دريانوردي ايرانيان در خليج فارس، قريب پانصد سال قبل از ميلاد مسيح و در دوران سلطنت داريوش اول آغاز شد. داريوش بزرگ، نخستين ناوگان دريايي جهان را به وجود آورد. كشتي هاي او طول رودخانه سند را تا سواحل اقيانوس هند و درياي عمان و خليج فارس پيمودند و سپس منطقه ای که اکنون شبه جزيره عربستان است را دور زده و تا انتهاي درياي سرخ و بحر احمر كنوني رسيدند. او براي نخستين بار در محل كنوني كانال سوئز، فرمان كندن آبراه یا ترعه اي را داد و كشتي هايش از طريق همين ترعه به درياي مديترانه راه يافتند.
در كتيبه اي كه در محل اين كانال به دست آمده نوشته شده است: من پارسي هستم. از پارس، مصر را گشودم. من فرمان كندن اين ترعه را داده ام؛ از رودي كه از مصر روان است به دريايي كه از پارس آيد. پس اين جوي كنده شد، چنان كه فرمان داده ام و کشتی های بزرگ آيند از مصر از اين آبراه به پارس، چنان كه خواست من بود.
داريوش در اين كتيبه از خليج فارس به نام دريايي كه از پارس مي آيد نام برده است و اين نخستين مدرك تاريخي است كه درباره خليج فارس موجود است.
در قرون بعد و با وجود فروکاسته شدن وسعت سرزمینی و قلمرو کشور ، بدلیل اینکه مرزهای ایران هرگز از شمال خلیج فارس عقب تر نرفت، ایران بر این آبراه تفوق داشت و در همزیستی با همسایگان روزگار به سر برد.
درباره نام خليج فارس تا اوايل یا میانه دهه ۱۹۶۰ ميلادي هيچ گونه بحث و جدلي در ميان نبوده و در تمام منابع اروپايي و آسيايي و آمريكايي و دايرة المعارف ها و نقشه هاي جغرافيايي اين كشورها نام خليج فارس در تمام زبان ها به همين نام ذكر شده است.
گفته می شود اصطلاح مجعول خليج عربي براي نخستين بار از طرف يكي از نمايندگان سياسي انگليس در خليج فارس به نام سر چارلز بلگريو عنوان شد. در واقع او بوده است كه به قصد تفرقه بين ايران و كشورهاي عرب اين ناروایی را در حق کشور ما به خرج داد و عبارت جعلی را بر سر زبانها انداخت.. سر چارلز بلگريو كه بيش از ۳۰ سال نماينده سياسي و كارگزار دولت انگليس در خليج فارس بود، بعد از مراجعت به انگلستان در سال ۱۹۶۶ كتابي درباره سواحل جنوبي خليج فارس منتشر كرد و در آن براي اولين بار نوشت كه عرب ها ترجيح مي دهند خليج فارس را خليج عربي بنامند.
اما در ادامه تشکیل دولت های کوچک و بزرگ عربی در منطقه خاورمیانه و جنوب خلیج فارس در یک قرن اخیر که با دخالت و برنامه ریزی دولت انگلیس انجام شد، با رویکرد ناسیونالیستی و پان عربیستی جمال عبدالناصر وجهه ای پر رنگ بخود گرفت. جمال عبد الناصر رئیس جمهور مصر که از سال ۱۹۵۶ تا ۱۹۷۰ قدرت را در مصر در دست داشت، نیز از نخستین کسانی بود که برای تهییج و التیام فکری جهان عرب که پیشتر ارتش هایشان در جنگ های شش روزه مغلوب اسرائیل شده بود، از واژه مجعول خلیج عربی استفاده کرد.از آن زمان بود که دنیای عرب و برخی دولتهای غربی بنا به مطامع مختلف در این شیپور دمیدند و رد پای این نگاه به مطبوعات و بخشی از افکار عمومی راه یافت.
درست است که هماهنگی حاکمیت پهلوی با آمریکا در سالهای قبل از انقلاب به گونه ای بود که قدرت های جهانی ترجیح می دادند در این منازعه در سوی طرف ایرانی بمانند و از موضع جهان عرب به طرق مختلف بگذرند،اما با وقوع انقلاب ایران و تغییر موازنه قدرت در منطقه و بویژه بعد از جنگی که صدام با رویای تحمیل شکستی دیگر به ایرانیان بعد از فتح ایران در دوره صدر اسلام در سر داشت، دوگانه ایرانی عربی در نامگذاری این خلیج همیشه ایرانی دوباره پر رنگ و بهانه ای برای فشار به ایران شد.
در دوره ریاست جمهوری مرحوم هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت ایران، ایران با طرح ادعایی در سازمان ملل و با استناد به مدارک متعدد تاریخی در اسناد ایرانی و غیر ایرانی که در سازمان ملل متحد، موزه های غرب، خزانه اسناد وزارت امورخارجه و نیز موسسه کارتوگرافی و جغرافیایی سحاب وجود داشت، توانست با منطق عقلانی و ادله حقوقی و با زبان نقشه ها، حقانیت ایران را در نامگذاری این آبراه نشان دهد و با استناد به آن ، به افکار عمومی جهان بگوید که چگونه عده ای بخاطر منافع خود سعی در قلب حقیقت و وارونه نشان دادن واقعیات محرز تاریخی دارند.
در این راه هموطنان داخل و خارج کشور نیز همسو با نگاه دولتمردان خود از هر ابزار و رسانه ای استفاده کردند تا بوق ها و ماشین تبلیغی نظام سلطه را خاموش یا کمرنگ کنند.
دو نمونه از بارزترین این تلاش ها، یکی توسط استاد غلامرضا سحاب فرزند مرحوم عباس سحاب پدر دانش کارتوگرافی در همراهی با وزارت خارجه برای ارائه نسخه اصل بسیاری از نقشه های تاریخی خلیج فارس اثر سیاحان غربی انجام شد و دیگری توسط یک ایرانی اصیل و عاشق میهن که دهه های متمادی در آلمان به کسب و کار مشغول بوده و اکنون در جزیره زیبای کیش، شهری عظیم در اعماق زمین های سخت مرجانی با عنوان کاریز خلق کرده، انجام شده است. مهندس منصور حاجی حسینی بنیانگذار شهر زیرزمینی کیش در دل این بنای بی نظیر، موزه ای بنام خلیج فارس با تصویر صدها سند معتبر داخلی و خارجی راه اندازی کرده تا میهمانان و گردشگران داخلی و خارجی کیش و کاریز، با دیدار از آن بدانند که نمی توان آفتاب را انکار کرد.
این داستان پر فراز و نشیب که عمری حدود ۶ دهه یافته است، همواره به عنوان یکی از مناقشات لفظی ایران با برخی دولت ها و کشورهای غربی و کشورهای عربی بوده و هست. در این میانه، شماری از کشورهای عربی با پرداخت پول های کلان به موسسات کارتوگرافی و جغرافیایی صاحبنام نظیر نشنال جئوگرافیک و غیره سعی کردند با سندسازی و جعل تاریخ، خلاف نص صریح سازمان ملل ، در مکاتبات بین المللی و نیز سفارش نقشه های چاپی خود از عنوان نادرست و بی ریشه ذکر شده استفاده نمایند.
نقطه تازه تر داستان ما و مغرضان بر سر نام این آبراه که همچنان ادامه دارد، پس از توافق هسته ای ایران در دوران اوباما و روی کار آمدن تاجری که درکی از فرهنگ و رویه ها و آداب دیپلماتیک و نیز پیچ و خم ها و ظرائف و دقائق سیاسی و نظام بین الملل ندارد، در اکتبر ۲۰۱۷ کلید خورد. دونالد ترامپ در تازه ترین نطق خود برای افزایش تحریم ها علیه ایران و آماده نمودن افکار عمومی برای خروج از توافق چندجانبه هسته ای، در اقدامی کم سابقه بجای خلیج فارس از عنوان تحریف شده خلیج عربی استفاده کرد و جامعه ایران را برآشفت. این بی تدبیری فاحش که تا کنون از زبان هیچ رئیس جمهوری در تاریخ ایالات متحده آمریکا مطرح نشده بود، جامعه بزرگ ایران و البته شماری از سیاستمداران و مردم منصف جهان را به نکوهش این سخنان واداشت.
حالا رسانه ها از هر نوع مسلک و جریان سیاسی ، از کوچک و بزرگ، از چاپی و آنلاین ، از دیداری و شنیداری و خلاصه همه و همه با رویکرد های مختلف به طرح بحث در مورد خلیج فارس و مباحث مرتبط پرداخته اند . جان مایه محتوای تولیدی شامل این عناوین و مضامین است که خلیج فارس فراتر از جغرافیایی مشخص، یک تاریخ بزرگ در پشت سر دارد. چرا جریان های محافظه کار در غرب بویژه آمریکا با اتکا به رسانه های وابسته به خود، به دروغ پراکنی می پردازند؟ چرا جمال عبدالناصر که خود متعلق به سرزمین تاریخی مصر است، به کتیبه ایرانی کشف شده در سرزمین اش که قدیمی ترین سند دلالت نام خلیج فارس است، توجه نکرد؟ چرا انگلیس در دوره ای که بحرین در قلمرو حاکمیت و مالکیت ایران و تحت اجاره آن ها بود، پیش از پایان بازگرداندن آن سرزمین به ایران – مثل تحویل هنگ کنگ به چین – با برگزاری رفراندومی مانع بازگرداندن آن به ایران شد ؟ دعوای جزایر سه گانه ایرانی از کجا شروع شد ؟ چرا ترامپ و مشاوران دولت آمریکا حتی به سنگ قبر بسیاری از سربازان شان که در ماجرای بازپس گیری کویت از عراق تحت عنوان عملیات روباه صحرا انجام شد،توجه نمی کنندروی تمام این سنگ قبرها، محل کشته شدن سربازان با عنوان خلیج فارس ذکر شده است. چرا مردم ایران زیر بار این تحمیل جدید نمی روند و اگرچه با دنیای اسلام و فرهنگ اسلامی نسبتی پر رنگ دارند، اما هویت ملی خود را مغایر با تعلق دینی خود نمی دانند؟ ظرفیت های ما برای پاسداشت خلیج فارس فراتر از نامگذاری بزرگراه ها در شهرهای مختلف و تعیین روزی در تقویم ملی بنام این آبراه چیست؟ و قس علیهذا.
در این خصوص جای طرح کمپینی جهانی یا چالشی نمادین برای جلب حداکثری توجه جهانی از سوی ما در این مقطع حساس خالی است . چالشی مدنی و متناسب با شان و هویت ایرانی که دور از عصبیت و ناسزا گویی بوده تا جامعه جهانی به احترام این مردم و خلیج تا ابد فارس آن کلاه از سر بردارند و بار دیگر توطئه ها را نقش بر آب سازند.
ترانه ای از اندیشه فولادوند که توسط رضا یزدانی اجرا شده است
یکی از آخر شنزار، به فکر سرقت دریاست
یکی انگار، تو خواب دیده که تاریخ ما یه رویاست
یکی فکر کرده، دست بردن تو تاریخ ما آسونه
ولی اسم خلیج فارس، همیشه فارس می مونه
بخون با من که دنیا هم دوباره بشنوه ما رو
بخون و از نو باطل کن طلسم آدمک هارو
خلیج فارس، خلیج ماست، از آغاز زمین اینجاست
همیشه فارس می مونه، تا خون توی رگای ماست
خلیج فارس که بازیچه، تو دست کس و ناکس نیست
خلیج فارس که تنها یه اسم، توی اطلس نیست
یه تاریخ کهن پشت تپیدن‌های موجهاشه
تا وقتی اینجا ایرانه، خلیج باید که فارس باشه
بخون با من که دنیا هم دوباره بشنوه ما رو
بخون و از نو باطل کن طلسم آدمک هارو
خلیج فارس، خلیج ماست، از آغاز زمین اینجاست
همیشه فارس می‌مونه، تا خون توی رگای ماست
