احمد رضا احمدی شاعر و نویسنده معاصر و از پیشگامان موج نو شعر در ایران، پس از سالها نوشتن و پس از سالها احمدرضا بودن، چمدانش را بست و به راه افتاد.
اوکه در۳۰ اردیبهشت ۱۳۱۹ در کرمان، به روی مادرش و دنیا خندید، ۲۰ تیرماه ۱۴۰۲ در میان حسرت دوستدارانش در ۸۴ سالگی از میان ما رفت. احمدرضا احمدی که دستی هم بر نقاشی داشت، در سرودن شعر و گفتن قصه برای کودکان نامی آشنا بود و آثار زیادی را از خود بجای گذاشته است.
او که در سال‌های آخر عمر به علت بیماری قلبی چندین بار در بیمارستان بستری شده بود، طی بیش از پنج دهه فعالیت حرفهای، بیش از پنجاه عنوان کتاب در حوزه‌های شعر، داستان و نمایشنامه منتشر کرد و به شاعر رنگ، شوق و زندگی شهرت یافته بود.
دهه ۱۳۴۰ به عنوان دوران رونق ادبیات ایران شناخته می‌شود، اما احمدی در آن دهه، از نسل جوانانی بود که می‌خواستند از پیله‌های سنت ادبی گذشته بگریزند و به تجربه و انتخاب شخصی خود بپردازند: می‌خواستم از علت‌های غایی رمانتیک که عطر خستگی سال‌های دور را داشت، فرار کنم.
در سال ۱۳۴۱، نخستین مجموعه شعرش با عنوان «طرح» منتشر شد: «کتاب «طرح» را برای فروغ (فرخزاد) بردیم و فروغ هم خیلی خوشش آمد. بعد جسارت کرد و وقتی که کتاب «از نیما به بعد» را درآورد، من را به عنوان جوان‌ترین شاعر در این کتاب قرار داد. در واقع پاسپورت ادبی من را فروغ صادر کرد.»
«روزنامه شیشه‌ای»، «وقت خوب مصائب»، «من فقط سپیدی اسب را گریستم» و «ما روی زمین هستیم»، عناوین مجموعه‌هایی است که طی دهه اول شاعری احمدرضا احمدی منتشر شد.
همچنین در اوایل دهه ۴۰، به همراه کسانی چون نادر ابراهیمی، اسماعیل نوری علاء، مهرداد صمدی، محمدعلی سپانلو، بهرام بیضایی، اکبر رادی و جعفر کوش‌آبادی، گروه طرفه را با هدف دفاع از هنر «موج نو» تأسیس کرد. انتشار دو شماره از مجله طرفه و تعدادی کتاب در زمینه شعر و داستان از فعالیت‌های این گروه است.
حافظ موسوی، شاعر و منتقد ادبی، درباره شعر «موج نو» گفته است: موج نو و به ویژه شخص احمدرضا احمدی راهی را در شعر فارسی باز کردند که در دهه‌های بعد بیشترین تاثیر را بر جریان شعر فارسی داشت، یعنی احمدرضا احمدی یکی از کسانی است که از دهه شصت به‌این سو، بیشترین تاثیر را بر شعر فارسی داشت.
در سال ۱۳۴۵ دوره خدمت سربازی را به عنوان سپاهی دانش در روستای ماهونک کرمان به عنوان آموزگار سپری کرد و در مهرماه ۱۳۴۹ در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مشغول به کار شد.
او تا سال ۱۳۵۸ در سمت مدیر تولید موسیقی برای صفحه و نوار باقی ماند و از سال ۱۳۵۸ تا زمان بازنشستگی در سال ۱۳۷۳، در بخش انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به ویراستاری مشغول بود. تدوین ردیف موسیقی ایرانی، آوازهای محمدرضا شجریان، شعرخوانی و ضبط صدای برخی از شاعران، نظیر نیما یوشیج، احمد شاملو، نادر نادرپور، فروغ فرخزاد، یدالله رؤیایی و نصرت رحمانی، از جمله فعالیت‌های او در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود.
همچنین سرپرستی برخی از مجموعه آثار تولیدی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مثل «مجموعه زندگی و آثار موسیقیدانان ایران و جهان»، «مجموعه آوازهای فولکلور ایران» و «مجموعهٔ قصه برای کودکان»، بر عهده احمدی بود.
احمدرضا احمدی پیش از انقلاب تعداد اندک‌شماری کتاب برای کودکان نوشت، اما پس از انقلاب بیش از ۲۰ کتاب قصه و شعر برای کودکان منتشر کرد. او در این باره گفته است: «نادر ابراهیمی‌مرا به شوق آورد که دوباره برای بچه‌ها بنویسم. نادر ابراهیمی‌شاید تنها کسی بوده که بعد از انقلاب، دست مرا گرفت تا بتوانم کارم را ادامه دهم ».«من حرفی دارم که فقط شما بچه‌ها باور می‌کنید» با نقاشی عباس کیارستمی، هفت کمان هفت‌رنگ با نقاشی هوشنگ محمدیان، و «رنگین‌کمانی که همیشه رخ نمی‌داد» با نقاشی محمدعلی بنی‌اسدی، از آثار احمدی در زمینه ادبیات کودک و نوجوان است.
«بادهای پاییزی، بادهای بهاری و دو کبوتر» نیز از آخرین کتاب‌های احمدی برای نوجوانان است.
شاعر فضاهای سیال
احمدرضا احمدی به دکلمه شعر هم می‌پرداخت. در سال ۱۳۶۶، آلبوم «در گلستانه» به مناسبت شصتمین سال تولد سهراب سپهری، به آهنگسازی هوشنگ کامکار، آواز شهرام ناظری و دکلمه اشعاری از سپهری با صدای احمدرضا احمدی منتشر شد: به واسطه بهروز غریب‌پور با هوشنگ کامکار آشنا شدم و در آلبوم «در گلستانه» با او همکاری کردم. او به نوعی اولین کسی بود که مرا به حوزه دکلمه‌خوانی وارد کرد. او بعدا علاوه بر شعرخوانی اشعار خود، شعر دیگر شاعرانی چون حافظ، نیمایوشیج و قیصر امین‌پور را نیز دکلمه کرد.
در سال ۱۳۸۶، وقتی مجموعه شعر «چای در غروب جمعه روی میز سرد شد» به چاپ رسید، محمد حقوقی، شاعر و منتقد ادبی، درباره‌این کتاب گفت: اعتقاد دارم شعر فرامعنا با احمدرضا شروع شده و به‌اینجا رسیده و جای پیشرفت هم دارد.
مجموعه اشعار این شاعر با عنوان «همه شعرهای من» در سه جلد از سوی نشر چشمه در سال ۱۳۸۸ منتشر شد. علی‌محمد حق‌شناس، منتقد ادبی، در نشست نقد و بررسی این مجموعه گفت: احمدی یکی از دو شاعری است که با شعر سپید و آزاد، شاعری را آزاد کرد؛ کس دیگری را نمی‌بینم جز بیژن جلالی، و این کار آن‌ها در گرو آشنایی با سنت‌ها و قرار‌داد‌ها و اصول گذشته نیست، بلکه در گرو فاصله گرفتن‌شان از آن سنت‌ها و قرار‌داد‌ها و از عادات شعری و ادبی خود خواننده است.
با این حال، احمدی در سال‌های بعد نیز مجموعه‌هایی چون «دفترهای سالخوردگی»، «دفترهای واپسین»، «خواب و خواب و خواب خوابی نیست» و «زنی در کنار ویترین‌ها» را منتشر کرد.
برخی معتقدند که دلیل تاثیرگذاری احمدرضا احمدی طی دهه‌های پی‌درپی بر نسل‌های متوالی، «چیدمان خاصی» بود که او به شعر بخشید. محمود معتقدی، شاعر، در این باره گفته است: احمدرضا احمدی در شعرهایش حرفهای چندان تازه‌تری را نمی‌زند، بلکه با چیدمان خاص خودش و حرف‌هایی که برگرفته از زندگی، روزها، گل‌ها و شب و روز است، فضای خاص سیالی را به مخاطب عرضه می‌دارد. به گمان من، او حرفهای گذشته را به گونه تازه‌تری بیان می‌کند و نگرشش به فضای سیال شاعرانه برگرفته از گذشته است.
احمدرضا احمدی علاوه بر شعر، به نمایش‌نامه‌نویسی هم پرداخت و در این زمینه خود را مدیون داوود رشیدی، بازیگر، می‌دانست. نمایشنامه‌های او در مجموعه «نمایشنامه‌های شاعر» از سوی نشر قطره منتشر شد.
احمدی در سال ۱۳۹۲ نیز رمانی با عنوان «آپارتمان، دریا» نوشت و بعدها نیز دو رمان با عناوین «مهمان» و «آیا می‌توان با فقر پاریس را دوست داشت» را منتشر کرد.
در دو کتاب «حکایت آشنایی من» و «موهبات فراموشی» یادداشت‌های احمدی درباره برخی شخصیت‌های ادبی و هنری معاصر به چاپ رسیده است. گزیده‌ای از گفت‌وگوهای احمدرضا احمدی نیز در کتاب «یک ضیافت خصوصی» تدوین شده است.
همچنین در کارنامه‌این شاعر چند فعالیت سینمایی از جمله بازی در فیلم پستچی به کارگردانی داریوش مهرجویی و گویندگی گفتار متن «بانوی اردیبهشت» اثر رخشان بنی‌اعتماد ثبت شده، و ناصر صفاریان هم فیلم‌های مستندی را درباره او ساخته است.
احمدرضا احمدی بارها جایزه گرفت و تقدیر شد: جایزه بیژن جلالی (۱۳۸۵)، تندیس مداد پرنده کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تقدیر در مراسم جایزه شعر خبرنگاران (۱۳۸۷)، نامزدی در جایزه‌هانس کریستین اندرسن (۱۳۸۸)، جایزه کتاب جشنواره شعر فجر (۱۳۹۱)، نامزدی در جایزه آسترید لیندگردن (۱۳۹۳) و جایزه کتاب سال شورای کتاب کودک.
برخی از شعرهای این شاعر به زبان‌های مختلف از جمله آلمانی، فرانسه، عربی، ترکی، ایتالیایی، ارمنی، ژاپنی ترجمه شده است. درباره احمدرضا احمدی و آثارش، کتاب‌ها، مقالات، گفت‌وگوها و ویژه‌نامه‌های متعددی منتشر شده که کتاب «مردی که شبیه شعر خود نیست» نوشته ناصر صفاریان و ویژه‌نامه او در «گوهران»، «آسمان»، «شهروند امروز» و «جنگ هنر مس» از آن جمله‌اند.
یادت خوش آقای شاعر
