تلویزیون قدرتمندترین وسیله ارتباط جمعی در دنیا، پنج سال دیگر، صد ساله می شود.
این وسیله اثرگذار که برخی آن را جعبه جادو می دانند، با رقیب تازه نفسی به نام وب سایتها و شبکه های اجتماعی که مولود اینترنت هستند، روبروست و این چالش موجب تغییراتی درونی و بیرونی در این رسانه دیداری و شنیداری شده است. درباره این رسانه به بهانه روز ۲۱ نوامبر که روز جهانی تلویزیون است، بیشتر بدانید.
تاریخچه
تاریخ پیدایش تلویزیون به سال ۱۸۸۴ میلادی برمی‌گردد؛ زمانی که یک دانش‌آموز آلمانی به نام پاول نیپکو نخستین سیستم الکترومکانیکی تلوزیونی را با توانایی انتقال یک تصویر ثابت اختراع کرد. این سیستم از طریق روشن کردن یک عکس به وسیله لنز و یک صفحهٔ چرخشی کار می‌کرد (صفحهٔ نیپکو). روزنه‌های چهارگوش (سوراخ‌های کوچک) بر روی صفحه بریده شده بودند و خط‌های عکس را تا جایی که عکس کاملاً پویش شود، دنبال می‌کردند. هرچه تعداد این روزنه‌ها بیشتر می‌شد، خط‌های بیشتری هم دنبال می‌شدند و از این رو جزئیات بیشتری هم نمایان می‌شد. دستگاه نیپکو تا پیشرفت فناوری تقویت‌کننده الکترونیکی لامپ خلأ و لامپ پرتو کاتدی عملاً قابل استفاده نبود. در سال ۱۹۰۷، بوریس روزینگ، دانشمند روس، برای نخستین بار توانست با استفاده از لامپ پرتو کاتدی در دستگاه گیرندهٔ تلوزیونی، شکل‌های سادهٔ هندسی را از طریق تلویزیون منتقل کند. در سال ۱۹۲۳، ولادیمیر زوریکین، دانشمندِ دیگرِ روس، صفحهٔ نیپکو را با یک عنصر الکترونیکی جایگزین کرد. این موضوع باعث به وجود آمدن سطح بالاتری از جزئیات بدون افزایش تعداد پویش‌ها در واحد زمان شد. در سال‌های نخستِ دههٔ ۱۹۰۰ (۱۲۸۰ خورشیدی) مهندسان دریافتند که می‌توان تصویر را با استفاده از امواج رادیویی فرستاد. اما این کار تا سال ۱۹۲۵ (۱۳۰۴ خورشیدی) عملی نشد.
سرانجام، جان لوگی بِرد، دانشمند اسکاتلندی، با استفاده از دیسک نیپکو برای نخستین بار موفق شد تصاویر متحرک تلویزیونیِ ضد نور و تصاویر متحرک سیاه و سفید را در سال ۱۹۲۵در لندن منتقل کند. اختراع جان لوگی بِرد نخستین انتقال تصویر واقعیِ تلوزیونی به شمار می‌رود. کمی بعدتر، در ۱۹۲۷ میلادی (۱۳۰۶ خورشیدی)، جان لوگی برد نخستین دستگاه ضبط تصاویر ویدئویی را اختراع کرد. او با استفاده از مدولاسیون توانست سیگنال‌های دوربین تلویزیونیِ خود را تا حد سیگنال‌های صوتی تغییر دهد و سپس آن‌ها را روی صفحهٔ ضبط‌صوت ۱۰ اینچی ضبط کند. چند صفحه از ویدئوهای ضبط شده جان لوگی برد باقی مانده است که ویدئوهای ضبط شده در آن‌ها در دههٔ ۱۹۹۰، با استفاده از تکنولوژی دیجیتال، استخراج و بازسازی شدند.
جان لوگی برد همچنین تلویزیون رنگی مکانیکی را در سال ۱۹۲۸ عرضه کرد. سیستم برد، کاملاً با لامپ تصویر الکترونیکی و دوربین‌های امروزی متفاوت بود. در سیستم او تصویر به کمک صفحهٔ گردان عظیمی به‌طور مکانیکی روبیده می‌شد. این صفحهٔ گردان سوراخ‌هایی برای عبور نور داشت. کیفیت اولین تصاویر او خیلی بد بود و فقط ۳۰ خط داشت. اولین تلویزیون مکانیکی از صفحهٔ نیپکو با سه فنر مارپیچ استفاده می‌کرد که هر فنر برای یکی از سه رنگ اصلی (قرمز، سبز، آبی) به کار برده می‌شد. در آن زمان عدهٔ کمی از مردم دستگاه تلویزیون داشتند و داشتن تجربهٔ تماشای تلوزیون اهمیت چندانی نداشت.
جان لوگی برد، دانشمند و مخترع اسکاتلندی را مخترع تلویزیون می دانند. پس از او، دانشمندان و مخترعان بسیاری مانند فیلو تیلور فارنزورث در توسعه و تکمیل فناوری تلویزیون نقش موثر داشتند. فارنزورث را اولین مخترع تلویزیون تمام الکتریکی در جهان می دانند.
در سال ۱۹۳۵، اولین سیستم تلویزیون الکترونیکی توسط شرکت EMI تشریح شد. در سال ۱۹۳۹، شانزده شرکت در آمریکا شروع به ساخت یا طراحی برای ساختِ دستگاه تلویزیون الکترونیکی کردند. در سال ۱۹۴۱، کمیتهٔ بین‌المللیِ سیستم‌های تلویزیونیِ NTSC یک مجموعه راهنما برای مخابرهٔ تلویزیون الکترونیکی ارائه داد.
دههٔ ۱۹۵۰ یک دورهٔ زمانیِ مهم و طلایی در پیشرفت تلویزیون به شمار می‌آید. مبدأ تلویزیون‌های سیاه و سفید، سال ۱۹۵۶ است. هزینه دستگاه تلویزیون سرانجام در این زمان کاهش پیدا کرد. در سال ۱۹۵۳ میلادی، (۱۳۳۲ خورشیدی) تلویزیون رنگی و در دو دههٔ اخیر، تلویزیون‌های مسطح اختراع شدند. منشأ تلویزیون امروزی می‌تواند در زمان گذشته با کشف خاصیت هدایت نوریِ مادهٔ سِلِنیُم توسط ویلوگبی اسمیت در سال ۱۸۷۳ و اختراع دیسک اسکن توسط پاول نیپکوو در سال ۱۸۸۴ بررسی و ردیابی شود. همهٔ سیستم‌های عملی و کاربردیِ تلویزیون از این اصل بنیادیِ اسکنِ یک تصویر برای تولید سیگنال‌های سری زمانی برای نمایش آن هستند. این نمایش تصویری سپس به وسیله‌ای ارسال می‌شود که برخلاف عمل اسکن کردن عمل می‌کند.
تلویزیون، به خاطر ارائه تصویر، نسبت به رادیو جاذبهٔ بیشتری دارد و بُعدِ تازه‌ای به آن ارائه می‌کند. چشم‌ها را به خود خیره می‌کند و به علاوه، فهم پیام را آسان‌تر می‌کند؛ چون تصویر و صدا اطلاعات کامل‌تری به مخاطب می‌دهد. تلویزیون از جهت کنترل و تسلط بر افکار عمومی، رسانه‌ای بسیار قوی و مؤثر است. در کشورهای پیشرفته، امروزه از رادیو به‌عنوان وسیلهٔ ارتباط بین‌الملل استفاده می‌شود.
شکل گیری تلویزیون در ایران
در ایران، حبیب الله ثابت پاسال، سرمایه دار بخش خصوصی، تاسیس یک فرستنده تلویزیونی را به دولت پیشنهاد داد و مجلس شورای ملی در سال ۱۳۳۷، ماده ای با چهار تبصره به تصویب رساند که به موجب آن، اجازه داده شد فرستنده تلویزیونی در تهران زیر پوشش وزارت پست و تلگراف و تلفن ایجاد شود و به این ترتیب اولین فرستنده تلویزیونی در ایران در سال همان سال، به پخش برنامه مشغول شد. بر این اساس، ثابت پاسال را پایه گذار نخستین شبکه تلویزیونی ایران می دانند. بعدها دولت ایران این شبکه را از پاسال خریداری کرد و تلویزیون ملی شد.
تلویزیون ایران در ۱۳۴۷ ملی شد، این تلویزیون تبدیل به یک انحصار دولتی گردید که تا ۱۳۵۷، ۹ هزار شغل ایجاد کرد. بعد از آن تلویزیون ملی ایران در سال ۱۳۵۰ با رادیو ایران ادغام شد که رادیو و تلویزیون ملی ایران را تشکیل دادند.
پس از سال ۱۳۵۷ و روی کار آمدن جمهوری اسلامی، رادیو و تلویزیون ملی ایران به کار خود ادامه داد، اما نام آن بهٰ صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایرانٰ تغییر کرد.
نظرات مارشال مک لوهان
مارشال مک لوهان از نظریه پردازان مشهور در حوزه رسانه، در دهه ۱۹۶۰ از تلویزیون به عنوان رسانه ای هوشمند یاد می کند. او تلویزیون را پرستش گاه و امواج آنرا بشارت الکترونیک نام می نهد. او از آگاهی ژرف و تازه خبر می دهد و این رسانة تازه را مروج آن می خواند .
او با این دیدگاه ، مدعی است که شیوه ارتباط یا روش انتقال معلومات و انتشار پیام ، نه تنها در رفتار و تصورات انسان مؤثر است ، بلکه در سیستم اعصاب و ادراکات حسی او نیز نقش تعیین کننده ای دارد . او پا را از این حد فراتر می گذارد ، تا آنجا که می گوید : « وسایل ارتباط جمعی که عامل انتقال فرهنگ است ، تأثیری شگرف بر خود فرهنگ دارد » . او این نظر را با جمله « وسیله همان پیام است » مطرح می کند و در آثارش بطور مکرر به آن اشاره دارد. او از تلویزیون به عنوان جعبه جادو در دهکده جهانی یاد کرده و این رسانه را رسانه سرد می داند.
روز تلویزیون
اولین گردهمایی جهانی تلویزیون در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۶ برگزار شد و از آن پس، ۲۱ نوامبر به عنوان روز جهانی تلویزیون تعیین شد. سازمان ملل متحد هدف از چنین اقدامی را ترغیب کشورها به تبادل برنامه های تلویزیونی به ویژه برنامه هایی اعلام کرد که برای گسترش صلح، توسعه اجتماعی و اقتصادی و تقویت مسائل فرهنگی جامعه ساخته می شود.
